حفظ و نگهداری فرش‌های دستباف شکارگاه قم به دلیل ارزش هنری، تاریخی و مادی بالای آن‌ها بسیار مهم است. برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی و افزایش طول عمر این فرش‌ها، باید روش‌های مناسب مراقبت و نگهداری رعایت شود. در ادامه به مهم‌ترین روش‌ها و نکات نگهداری فرش‌های دستباف شکارگاه قم اشاره می‌کنیم:

1. تمیز نگه داشتن فرش

• گردگیری منظم: فرش‌های شکارگاه قم باید به‌طور منظم از گرد و غبار پاک شوند. استفاده از جاروی نرم یا جاروبرقی با مکش ملایم می‌تواند گرد و غبار سطحی را از بین ببرد. مهم است که از جاروبرقی با تنظیمات ضعیف استفاده کنید تا به تار و پود فرش آسیبی وارد نشود.
• جلوگیری از آلودگی: باید از ریختن مایعات یا مواد غذایی بر روی فرش جلوگیری شود. در صورت ریختن مایعات، سریعاً با یک پارچه نرم و مرطوب مایع را جذب کرده و از مالیدن پارچه به سطح فرش پرهیز کنید تا لکه به عمق الیاف نفوذ نکند.

2. محافظت در برابر نور

• جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید: نور مستقیم خورشید باعث از بین رفتن رنگ‌های فرش می‌شود. باید فرش را در محلی قرار داد که از نور مستقیم محافظت شود. اگر نمی‌توان از نور خورشید جلوگیری کرد، بهتر است از پرده یا شیشه‌های ضد اشعه UV استفاده شود.
• چرخش منظم فرش: هر چند وقت یک‌بار، فرش را بچرخانید تا از فرسایش یک‌نواخت در یک بخش از فرش جلوگیری شود. این کار به‌ویژه در مناطقی که نور خورشید به‌طور مستقیم به فرش می‌تابد، ضروری است.

3. رطوبت و دما

• محافظت از رطوبت: رطوبت بالا می‌تواند به ساختار فرش آسیب برساند و باعث پوسیدگی آن شود. بنابراین، باید فرش در محیطی با رطوبت کنترل‌شده نگهداری شود. در مناطق مرطوب، استفاده از دستگاه رطوبت‌گیر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• جلوگیری از دمای بالا: فرش‌های دستباف نباید در نزدیکی منابع حرارتی مانند شوفاژ، بخاری یا آتش‌دان قرار گیرند، زیرا گرمای زیاد باعث خشک شدن الیاف و آسیب دیدن ساختار فرش می‌شود.

4. محافظت در برابر آفت‌ها

• مبارزه با بید: فرش‌های ابریشمی و پشمی مستعد حمله بید هستند. استفاده از قرص‌های ضد بید یا روغن‌های طبیعی مانند اسطوخودوس در نزدیکی فرش می‌تواند به جلوگیری از حمله بید کمک کند. همچنین می‌توان از جعبه‌های محافظ با پوشش نایلونی برای نگهداری فرش‌های گران‌بها استفاده کرد.
• کنترل آفات: در صورت مشاهده هر گونه علائم آسیب ناشی از حشرات، سریعاً با متخصصان مربوطه تماس بگیرید تا مشکل را برطرف کنند.

5. شست‌وشوی مناسب

• شست‌وشوی حرفه‌ای: بهتر است شست‌وشوی فرش شکارگاه قم توسط کارشناسان و افراد متخصص انجام شود. این فرش‌ها به دلیل الیاف خاص و حساسیت بالایی که دارند، نیاز به شست‌وشوی ملایم و اصولی دارند.
• جلوگیری از شست‌وشوی بیش از حد: شست‌وشوی مکرر فرش‌های دستباف می‌تواند به بافت آن‌ها آسیب بزند و رنگ‌های آن را کدر کند. تنها زمانی که فرش واقعاً نیاز به تمیز شدن دارد، باید آن را شست‌وشو داد.

6. نگهداری طولانی مدت

• لوله کردن فرش: برای نگهداری طولانی مدت، فرش را به‌صورت لوله‌ای (نه تا شده) بپیچید. تا کردن فرش به مرور زمان باعث ترک خوردن و شکستگی الیاف می‌شود. همچنین لوله کردن فرش با یک پوشش محافظ از جنس پارچه یا نایلون می‌تواند از آن در برابر گرد و غبار و رطوبت محافظت کند.
• تهویه مناسب: اگر فرش برای مدت طولانی در یک مکان نگهداری می‌شود، باید آن را در فواصل زمانی مشخص از محل خارج کرد تا هوا در میان الیاف آن جریان پیدا کند.

7. تعمیر و ترمیم

• ترمیم فرش‌های آسیب‌دیده: در صورت مشاهده هر گونه آسیب مانند پارگی، فرسایش یا جدا شدن ریشه‌ها، بهتر است بلافاصله به ترمیم آن اقدام شود. این کار باید توسط یک کارشناس ماهر انجام شود تا ساختار و ظاهر فرش حفظ شود.

8. استفاده از زیراندازهای مناسب

• زیراندازهای ضد لغزش: استفاده از زیراندازهای مخصوص برای جلوگیری از لیز خوردن و ایجاد چین و چروک در فرش کمک می‌کند. این زیراندازها همچنین از آسیب به الیاف فرش و کف‌پوش جلوگیری می‌کنند.

جمع‌بندی

حفظ و نگهداری صحیح فرش‌های شکارگاه قم مستلزم رعایت اصول مشخصی است که شامل تمیزکاری منظم، محافظت از نور و رطوبت، مبارزه با آفات، شست‌وشوی اصولی و نگهداری مناسب است. توجه به این نکات باعث می‌شود که فرش‌های با ارزش شکارگاه قم، سال‌ها بدون تغییر در زیبایی و کیفیت باقی بمانند.